بنیاد خیران و واقفان دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
دکتر سیدمعصوم حسینی

اهمیت و جایگاه وقف در اسلام

به گزارش ایحاء از آمل، دکتر سید معصوم حسینی رئیس و عضو هیأت علمی دانشکده علوم قرآنی آمل ضمن گرامیداشت هفته وقف و تشکر از دست اندر کاران حوزه وقف در کشور  اظهار کرد: یکی از سنت‌های بسیار مهم که دین اسلام پایه‌ریزی نمود سنّت حسنه وقف است این سنّت حسنه یکی از تمهیدات دین اسلام در راستای دوراندیشی و تأمین آینده مسلمین و فرزندان آنان است. وقتی به منابع دینی مثل قرآن و روایات و روایات و سنت عملی اهل‌بیت رجوع می‌کنیم اهمیت این مسئله دوچندان می‌شود. در قرآن کریم آیه‌ای که بر وقف و احکام آن صریحاً دلالت کند، وجود ندارد ولی عناوینی همچون صدقه خیر، برّ، انفاق، احسان در قرآن آمده‌است و هر یک از این عناوین بر وقف صدق می‌کند. زیرا وقت هم صدقه است و هم و برّ و نیکی است ولی درعین‌حال عنوان خاصی برای وقف است. در اکثر روایات نیز لفظ وقف به کار نرفته‌است اما برای تشویق مردم به وقت روایاتی متعددی موجود است و ثواب فراوانی برای کسانی که به انجام آن همّت بگمارند وعده‌داده‌شده است. یکی از این احادیث «صدقه جاریه» است، که در جواهر، مالک، تذکره و دیگر کتب فقهی و حدیثی آمده‌است و علما فرموده‌اند که مراد از صدقه جاریه همان وقف است.

وی در خصوص ضرورت گسترش فرهنگ وقف افزود: با گسترش فرهنگ در جامعه، بستر مناسبی برای رشد ارزش‌های معنوی و الهی ایجاد می‌شود. از صدها سال پیش تاکنون، واقفان خیراندیش با اختصاص بخشی از اموال خود خدمت مستمر به جامعه در قالب وقف که بارزترین مصداق، احسان، انفاق، صدقه جاریه، تعاون و باقی الصالحات است منشأ خدمات فراوان علمی، فرهنگی‌،هنری، رفاهی و بهداشتی در جامعه بودند که وجود صدها درمانگاه ،بیمارستان، مدرسه ، دارالایتام، کتابخانه و هزاران مسجد، قنات پل، آب‌انبار و … به بهترین  گواه و شاهد آنست.

 دکتر حسینی در مورد ویژگی‌های اجتماعی وقف بیان کرد: سنت وقف همواره و برای همه اقشار جامعه قابل‌دسترس است و در انحصار یک‌طبقه خاص نبوده و نیست. نظام وقف یکی از سازوکارهای تحقق عدالت اجتماعی در جامعه است. پدیده وقف دارای حیطه گسترده‌ای از فعالیت اقدام می‌باشد تا جایی‌که اگر به‌درستی هدایت شود به  بسیاری از نیازها پاسخ می‌دهد و هیچ‌گاه جامعه انسانی با کمبودهای اقتصادی‌،اجتماعی، آموزشی و فرهنگی روبرو نخواهد شد.

وی در ادامه با اشاره به فرمایشات ائمه اطهار علیهم السلام در این خصوص اظهار کرد:  امام صادق علیه‌السلام فرمودند: هر کس از این دنیا رفت چیزی به او نمی‌رسد مگر آن که  سه چه چیز از خود باقی بگذارد : اول، کار نیکی که اثرش پس‌از او باقی باشند. دوم، سنت سنت حسنه‌ای که در میان مردم رواج داده شود و بعد از او مردم به آن روش عمل کنند و سوم، فرزند صالحی که برای او دعا کند ( وسائل‌الشیعه شیخ حر عاملی جلد ۱۳ صفحه ۲۹۲). ایشان در حدیث دیگر فرمود: «۶ چیز است که شخص مؤمن بعد از مرگش از آن بهره‌مند خواهد شد: فرزند صالحی که برایش طلب آمرزش کند، قرآنی که از او باشد و مورد استفاده قرار گیرد، درختی که می‌نشاند، چاه آبی که احداث می نماید، چشمه آبی که در راه خدا جاری می‌کند، سنت و سنت و روش نیکی که پس‌از او مردم به آن عمل می‌کنن( همان صفحه ۲۹۳). لذا وقف به‌عنوان صدقه جاریه، طبیعت زندگی انسانی را از فناپذیری رهائی می‌بخشد و در صندوق پس‌انداز وی ذخیره می‌کند به‌نحوی‌که دست تطاول ایام به محتویاتش نرسد و گذشت زمان آن را به فنا و نیستی منتهی نسازد.

رئیس دانشکده علوم قرآنی آمل افزود: جامعه همچون درختی است که ثروت باید به‌صورت مواد غذایی از آوندها و مجاری تغذیه آن بالا رفته و به تمامی سلول‌ها برسد، وگرنه به‌تدریج شاخه‌های آن رو به زردی گراییده و تمام درخت نابود می‌گردد. تحقق این امر مهم به ترویج انفاق‌های مستحبی همچون وقف وابسته‌است. لذا بسیاری از برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی اسلام بر مان بر مبنای وقت استوار شده‌است.

وی در خصوص  نقش وقف در رشد معنوی جامعه بیان نمود: سخاوت و انفاق در راه خدا آثار مفیدش علاوه‌بر آنکه عاید انسان می‌شود رشد معنوی جامعه را نیز به‌همراه خواهد داشت. لذا روح آحاد مردم را پرورش می‌دهد و دل‌ها را از از تیرگی‌های حرص و بخل پاک ساخته و برکات مادی و معنوی را به جامعه سرازیر می‌کند.

 این عضو هیات علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم افزود: عمل نکردن به نیت واقف، تغییر نام موقوفات، ضعف در سیستم اطلاع‌رسانی، دخالت دولت و محدودیت قانونی وقف، از بین رفتن اصل موقوفات به‌خاطر دست‌اندازی سوداگران، دامنه تنگ موارد مصرف به خاطر اعطای حق تغییر مصرف موقوفات به وزیر مربوطه، توجیه نبودن مسلمانان در خصوص اهمیت و قف ، گسست میان وقف و انجمن‌ها و بنیادهای خیریه و  آسیب‌ها در مدیریت وقف، از مهمترین آسیب‌ها و عوامل کم‌توجهی به وقف است.

وی در پایان بیان کرد: تشویق قانونی، جهت بخشیدن و تعریفی دقیق از نحوه عمل خیر، منتفع شدن تمام آحاد جامعه از وقت و منحصر نبودن به گروهی خاص، ارج‌نهادن به مقام و منزلت اشخاص پیش‌قدم در امر وقف، هموار کردن موانع موجود در امر وقف، آگاه نمودن مردم به جایگاه و اهمیت وقف در اسلام ، انجام تحقیق و پژوهش و تشویق اهل قلم به نوشتن کتاب و مقاله در امنیت وقف، معرفی واقفان گذشته و حال در قالب یک کتاب ، نظارت بر حسن اجرای وقف در جامعه و  تهیه گزارش کامل از وقف و آثار آن از طریق صدا و سیما و… راهکارهای ترویج وقف در جامعه می باشند.

دسته‌بندی:
اخباراخبار مهم
ارسال برای دیگران
نظرات

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این قسمت را پر کنید
این قسمت را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
شما برای ادامه باید با شرایط موافقت کنید

keyboard_arrow_up

مشارکت آنلاین